17 maart 2017 by Martijn Stronks

Kiezersbedrog dreigt nu al bij regeerakkoord over asielbeleid

Recht en Onrecht, NRC – tekst op website NRC
Links wil meer bescherming, rechts minder asielzoekers en morrelen aan het Vluchtelingenverdrag is waarschijnlijk niet haalbaar. Jurist en filosoof Martijn Stronks deze week in de Verblijfscolumn over de knopen in het asielbeleid van Rutte III.

Terwijl de stembiljetten nog werden uitgevouwen en opgestapeld was het speculeren over de formatie al in volle gang. En het ziet ernaar uit dat dit gezelschapsspel ons de komende maanden nog wel even zal bezighouden, want eenvoudig zal de formatie niet worden. Asielbeleid kan daarbij nog wel eens een heet hangijzer blijken. Als we immers af gaan op wat partijen in hun verkiezingsprogramma’s opschreven dan zullen er links- of rechtsom heel wat principes onder het tapijt moeten worden gemoffeld. Laten we eens bezien of asiel een serieus struikelblok kan vormen voor de formatie.

Doordat de PVV bij voorbaat al lijkt buitengesloten, zijn er volgens mij feitelijk twee opties. Het is of een centrum-rechtse combinatie (VVD, CDA, D66 heeft 71 zetels) aangevuld met een linkse partij, of een centrum-linkse combinatie (D66, GL, SP, PvdA, PvdD, CU) met een rechtse partij. Nergens is de vraag wat rechts of links is dezer dagen zo overzichtelijk als wat betreft asiel. Minder, minder vluchtelingen bij rechts tegenover evenveel of meer bescherming voor vluchtelingen bij links.

Investeren in de regio
VVD en CDA zijn het er over eens dat vluchtelingen in de regio moeten worden opgevangen en dat eventuele bescherming in Nederland bovendien tijdelijk moet zijn. En inderdaad, als je minder vluchtelingen wilt, zijn dat grofweg de opties: zorg dat er minder binnenkomen en regel dat ze snel weer weggaan. Maar wat de plannen van VVD en CDA precies voor een verschil zullen maken is nogal onduidelijk. Zo worden vluchtelingen immers al voor het allergrootste deel opgevangen in de regio. Volgens UNHCR zijn er bijvoorbeeld 6,5 miljoen ontheemden in Syrië, 3 miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije, ruim een miljoen in Libanon en 650.000 in Jordanië. Het aantal Syrische asielaanvragen in heel Europa bedraagt bijna 900.000, waarvan 450.000 in Duitsland en 33.000 in Nederland. CDA en VVD willen kennelijk nog meer vluchtelingen in de regio opvangen – probleem is wel dat de UNHCR slechts 8.7 % van het benodigde budget heeft ontvangen om daadwerkelijk opvang in de regio te bieden. Misschien dat CDA en VVD hier overeenstemming kunnen bereiken met linkse partijen als GL, CU, SP en PvdD die allen aangeven daadwerkelijk meer te willen investeren in goede opvang in de regio.

Tornen aan bescherming
Lastiger wordt het evenwel voor wat betreft de mensen die toch naar Europa afreizen. Het Vluchtelingenverdrag stelt voorwaarden aan het terugsturen van mensen naar de regio. Zo moet er voor een vluchteling in zo’n buurland een fatsoenlijke asielprocedure zijn, en moet hij daadwerkelijk bescherming kunnen krijgen. Het CDA is bereid om dit Verdrag hierop aan te passen, kennelijk wil het vluchtelingen wel terugsturen naar een land waar zulke bescherming niet wordt verleend. Voor de linkse partijen is het tornen aan vluchtelingenbescherming voor mensen die naar Europa komen vermoedelijk onbespreekbaar.

Zo ontstaat er een vreemde situatie. De partijen zullen elkaar wel kunnen vinden voor wat betreft de opvang in de regio. Dat is al jaren de belangrijkste vorm van vluchtelingenbescherming en linkse partijen vinden het een goed idee vinden om daar meer geld aan te besteden. Tornen aan vluchtelingenbescherming in Nederland is daarentegen een veel groter obstakel. Bovendien is het zeer de vraag of het feitelijk mogelijk is om het mondiale Vluchtelingenverdrag aan te passen, en bovendien de aanverwante Europese regelgeving te veranderen.

Toch zou het van kiezersbedrog getuigen als de VVD en CDA het punt van minder vluchtelingen zo maar zou laten varen. De meest voor de hand liggende optie lijkt daarom dat CDA en VVD hun straffe beloftes zullen handhaven, terwijl ze het beleid in de praktijk ongewijzigd laten. Dat zou betekenen dat de holle verkiezingsretoriek nog lang na klinkt.

De Verblijfscolumn wordt op regelmatige basis geschreven door Martijn Stronks in samenwerking met Verblijfblog.nl, van de sectie migratierecht van de Vrije Universiteit Amsterdam. Martijn Stronks is jurist en filosoof en is als universitair docent verbonden aan de VU.